Archief

Het archief van Jan Desmet omvat boeken, tijdschriften, brochures, affiches, oude foto’s, correspondentie, prentbriefkaarten, gravures, reclames en krantenknipsels. Het meeste materiaal dateert uit de negentiende en twintigste eeuw en is overwegend na 1975 verzameld. De centrale thema’s zijn dieren en natuur in hun relatie tot de mens.

In de fotocollectie is het fenomeen Homo sapiens rijk vertegenwoordigd, gaande van ernstig poserende gelovigen tot speelse familie- en reiskiekjes. Het gros van de knipsels is uit de Vlaamse en Nederlandse dagbladpers afkomstig.

Het bewaren van deze archivalia is van belang voor het beter begrijpen van de veranderende verhoudingen tussen mensen en dieren.

In België bestaat geen enkel centraal archief of documentatiecentrum dat zich actief met alle documentaire bronnen over het verbond tussen mens en dier inlaat. Daardoor gaan nog altijd waardevolle particuliere collecties of archieven van dierenclubs en instellingen verloren. Bovendien bestaan nauwelijks inventarissen over de archieven die door koepelorganisaties uit de rundveeteelt of de paarden-, honden- en duivensport worden bijgehouden.

Om deze leemte op te vullen werd op 18 mei 2008 de erfgoedvereniging 'Mens & Dier op papier' vzw, afgekort Mendop vzw opgericht (zie afbeelding onder). 

Voor meer informatie over het opzet en de doelstellingen van Mendop vzw kunt u terecht op de website van deze nieuwe erfgoedvereniging:

www.mendop.org

Voorjaar 2009 werkte Jan Desmet mee aan twee exposities rond dierenerfgoed.
De eerste in het museum Huis van Alijn in Gent (Uit het fotoalbum, zie links), de tweede in het provinciehuis Tolhuis in Brugge i.s.m.de provincie West-Vlaanderen (Blaffend erfgoed, zie rechts).
Voor sfeerbeelden over beide tentoonstellingen kunt u terecht op www.mendop.org.
Krantje tentoonstelling Huis van Alijn met toelichting bij de oude foto’s uit het archief van Jan Desmet : klik hier


Het archief van Jan Desmet richt zich op de volgende onderwerpen:


 Landbouw en veeteelt



Alle aspecten omtrent varken, rund, schaap, geit, paard, lama, alpaca, kip, kalkoen, parelhoen, kwartel, eend, gans, honingbij, zijdeworm, veemarkten, zuivelhandel, stamboeken, veevoeders, dierentransport, veekeuringen en prijskampen, slachthuizen en slagers, vleesconsumptie, vleesfok herten en struisvogels, ossen en trekpaarden, ongenode insecten in stallen, de moestuin of de akker, etc.


Dieren in sport en spel



Paarden- en ponysporten, folklore met de gans, duivensport, hondensport, varken- en kikkerkoers, kraaihanensport, vechthanen, vinkensport en vermaak met onder meer cavia’s, ezels, geiten, konijnen…


Dieren en transport



Koetspaarden, paardentrams, mijnpaarden, muildieren, trek- en sledehonden, dromedaris, kameel, lastdieren varia…


Omgang met wilde dieren



Jacht, wildbeheer, kraaien- en rattenverdelging, fok van fazanten, patrijzen of wilde eenden, vogelvangst, vogel- en wildschade, vogelbescherming, wetenschappelijk onderzoek, taxidermie, handel in wilde dieren en hun afgeleide producten (vellen, haren, beenderen, geweien & hoorn, veren, etc.), pelsdieren en bonthandel, walvisvaart, verkeersslachtoffers, natuurbehoud, bestrijding lastige beestjes in huis & tuin, arachnafobie, malaria, giftige en dodelijke dieren, wetgeving, insecten- of schelpencollecties,…



Diergeneeskunde



Geneeskunst van vee en huisdieren, zoönosen, onderwijs, eerste zorgen, verloskunde, geneesmiddelen, apparatuur, beroep dieren- en veearts, dierenopvangcentra, proefdieren, epidemieën (varkenspest, vogelgriep, mond- en klauwzeer, etc.),…


Visserij, viskweek en vissport



Gezelschaps- en hobbydieren, huisdierrassen



Hond, kat, paard en pony, cavia, tamme muizen en ratten, dwerggeit, lama, fret, kooivogels, kleinveeteelt, dierententoonstellingen, aquariumvissen, exotische dieren, handel in dierenvoeders en -attributen, markten, verzorging, dierenbescherming, dierenclubs, wetgeving, beroepen met honden, etc.


Dierentuinen en circusdieren



Dieren in de krijgsgeschiedenis



Paard, muildier, hond, duif, mascottes, ratten & luizen in de loopgraven,….


Cultuurgeschiedenis



Algemeen huisdieren, dieren in de kunst, dieren & religie, dieren als astronaut, dieren in de publiciteit, de film en de fotografie, bekende baasjes, educatieve dierenboeken voor kinderen,…


* * *

Dit dierenarchief focust met andere woorden op alle aspecten van de sociale en culturele geschiedenis van de mens waarbij dieren een rol spelen. Het is binnen het bestek van deze website onmogelijk precies aan te geven welke (boeken)titels en welke knipsels of foto’s in het archief steken. ‘Dier op papier’ telt onder meer 13 geperste meters met duizenden knipsels omtrent dieren; voor de hond in ruim 200 onderwerpen en dito mappen onderverdeeld.

Over de ezel zijn 50 boeken/brochures, honderden oude foto’s en 24 knipselmappen in voorraad. De paardensport is verrijkt met het overgenomen archief van ‘Les Fastes Hippiques Belges’, een jaarboek dat van 1959 tot begin jaren tachtig alle gebeurtenissen in de Belgische paardenrennen bijhield.

In de bibliotheek steken zowel zeldzame werkjes over de strijd tegen de coloradokever - waaronder twee uit 1877 -, een bibliografie van de meikever in de folklore, vroege stamboeken van het Belgisch trekpaard (1889 e.a.) als boeken omtrent het verzamelen van schelpen (zoals ‘Histoire des Coquillages’ van 1889), de kweek van chinchilla’s, nertsen en beverratten, een oud ‘Handboekje van den lijnvisscher’, alle programmabrochures van de Ieperse Kattenstoet of het eerste naslagwerk over de wilde dieren in België, ‘Faune belge’ uit 1842.

Een oogstrelend onderdeel van het archief is de collectie van duizenden originele foto’s waarvan de oudste tot ongeveer 1860 teruggaan, naast honderden kleine familiefoto’s uit het interbellum of de jaren vijftig van de twintigste eeuw. Al deze privé opnames van mensen met (hun) dieren weerspiegelen de geest en gebruiken van hun tijd en vormen dankbaar historisch beeld- en studiemateriaal voor de komende generaties.

Het archief staat niet open voor het publiek maar vorsers die rond een specifiek onderwerp op zoek zijn naar informatie kunnen steeds met Jan Desmet contact opnemen. In sommige gevallen is het mogelijk om voor het illustreren van publicaties of het inrichten van exposities via Mendop vzw (zie hoger) materiaal te gebruiken.


Een apart voorval was de grappige antieke studiofoto van twee schoothondjes die door uitgeverij Manteau is gebruikt op de cover van een bestseller over het Belgische koningshuis (‘De schaduw van de kroon’ door royalty watcher Jan Van den Berghe).

Over zijn collectie oude foto’s en ansichten schreef Jan Desmet onder meer in ‘Kijk eens naar het vogeltje’ (1996) en ‘Van de liefde, van de hond’ (2004). Naar aanleiding van het eerste boek liepen tentoonstellingen in Brugge, Tilburg, Zoetermeer en Harelbeke. Een voorproefje uit het krantenknipselarchief verscheen als ‘binnenlands persoverzicht’ in ‘Over Belgische en andere Onbestaande beesten’ (1985).